Mizan, mahşer gününde herkesin amellerinin miktarını bildiren bir ölçüdür. Bu ölçü vasıtasıyla herkes kendi sevap ve günahının derecesini anlayacaktır. Gerçek mahiyetini sadece Allah'ın bildiği mizanın varlığı Kur'an-ı Kerim'le sa-bittir: "O gün (amelleri tartacak) terazi haktır. Kimin (sevap) tartıları ağır gelirse işte onlar kurtulanlardır." (A'raf;

"Biz kıyamet günü için doğru teraziler kurarız; hiçbir kimse hiçbir haksızlığa uğratılmaz. Yapılan amel bir hardal tanesi ağırlığınca da olsa, onu getirir (tartıya koyarız). Hesap gören olarak biz yeteriz." (Enbiya; 47)

Mizan, hiçbir kimsenin en küçük amelinin dahi zayi olmasına meydan vermeyen, tam manasıyla haklı ve adaletli bir ölçü aletidir. 


Herkesin ameli, mahiyetini bilmediğimiz bu aletle ölçülecektir. İyikleri ağır gelenler cennete gönderilirler. Kötülükleri ağır gelenler de cehenneme gönderilirler. Ancak cehenneme gidenlerden iman saibi olanlar, cehennemde sürekli kalmazlar. Günahları kadar cehennemde ceza çektikten sonra cennete gönderilirler. 

Nitekim Allah-u Zülcelâl bu konuda şöyle buyurmuştur: "Hiçbir günahkâr, başkasının günahını çekmez. Eğer yükü ağır gelen kimse onu taşımak için başkasını çağırsa onun yükünden hiçbir şey alınıp taşınmaz. Akrabası dahi olsa kimse onun yükünü taşımaz..." (Fatır; 18)


İnsan hesabını dünyada iken yapmalıdır. Eğer hesabını dünyada yapmazsa, önüne gelen her şeyi helal mi, haram mı olduğuna dikkat etmeksizin yaparsa ahirette hesap vermesi güç olur.

Bütün bunlardan kurtulmak, bu azaptan beter olan korku ve heyecanları azaltmak, hatta tamamen silmek istenirse, bunun çaresi, dünyada iken hesaplı yaşamak ve nefsini her işte önce ve sonra hesaba çekmektir. Hz. Ömer radıyallâhu anhu şöyle buyurmuştur: "Allah-u Zülcelal sizi hesaba çekmeden, siz kendinizi hesaba çekin. Amelleriniz tartılmadan amellerinizi tartın." 

Nefsini hesaba çekmekten ve tartmaktan maksat, amel ve ahlakını şer'i ölçülerle tartmak, yanlış olanları yerk etmek, geçmiş günahlardan dolayı tevbe etmek, hakları sahiplerine iade etmek ve onlardan helallik dilemektir. Bunları yapan bir insanın ahiretteki tartı ve hesaptan korkması için bir sebep kalmaz.

Kaynak: Büyük İslam İlmihali
Muelif: Seyda Muhammed Konyevi (k.s) Hazretleri