Hakka Davet - Haccın Vacipleri

Haccın Vacipleri
Hanefi mezhebine göre, yerine getirilmemesi halinde, ceza olarak kurban kesilmesi gereken hac ve umreye ait vacipler şunlardır:

Safa ve Merve arasında sa'y.
Müzdelife'de vakfe.
Şeytan taşlama
Tıraş veya kısaltma
Veda tavafı

Şâfiî mezhebine göre haccın vacipleri:

Zaman ve mekâna ait mikattan ihrama girmek,
Cemrelerin atılması,
Müzdelife'de vakfe,
Racih olan görüşe göre, Mina'da geceleme,
Veda tavafı yapmak.

Haccın diğer vacipleri:

İhrama mikat denilen yerlerden birinden başlamak,
İhramın yasaklarını terk etmek,
Kurban Bayramı'nın birinci günü şafak söktükten sonra, ortalık ağarıncaya kadar, bir an bile olsa Müzdelife'de durmak,
Safa'dan sonra başlayıp Merve'de bitirmek üzere, Safa ile Merve arasında yedi defa say etmek,
Mekkeli olmayanların veda haccı yapması,
Dört şavtı farz olan ziyaret tavafını yediye tamamlamak,
Kurban Bayramı veya teşrik günlerinde fiske taşları atmak,
Ziyaret tavafını kurban kesme günleri olan birinci, ikinci ve üçüncü günlerden birinde yapmak,
Kurban kesmek ve saçları kesmek veya kısatlmak,
Tavaf esansında abdestli olmak ve avret yerlerini tamamen örtmek,
Her tavaftan sonra iki rekât namaz kılmak,
Tavafı, Hatim (tavaf bitirme yeri) denilen yerin gerisinden yapmaya başlamak.
Tavaf turlarına Hacer-ül Esved tarafından başlayıp Kâbe'yi sola alarak tavaf yapmak. (Durrü'l Muhtar, II, 241-245, Muğnil Muhtaç, I, 499; Fethu'l-Kadir, II, 169-173)

1- SAFA VE MERVE ARASINDA SA'Y
Sa'y; Harem-i Şerif'in bitişiğinde bulunan Safa ile Merve tepeleri arasında, yedi defa gidip gelmektir. Safa ile Merve arasındaki her gidiş ve dönüşe "Şavt" adı verilir. Sa'y, toplam yedi şavttan ibarettir ve haccın vaciplerindendir. Şafii mezhebine göre, sa'y haccın bir rüknudur. Sa'y yapılmazsa hac sahih olmaz.

Sa'yın Şartları:

Sa'yı ihramlı olarak yapmaktır.
Sa'yın tavaftan sonra yapılmasıdır. Çünkü sa'y tavafa tabidir. Tavaftan önce yapılması caiz değildir.

Sa'yın Rükünleri:

Şafii, Maliki ve Hanbeli mezheplerine göre, sa'y rükün olduğu için yedi şavttan az olmaz. Hacda sa'y olmazsa sahih olmaz. Hanefi mezhebinde sa'y vaciptir rükün değildir. Sa'yın dört şavtının tamam olmasıyla vacip yerine geldiğinden, sa'y tamamdır. Dört şavttan az yapılırsa vacip terk edildiği için kurban kesmek vacip olur.
Sa'ya, Safa Tepesi'nden başlayıp Merve tepesinde son bulmak.

Sa'yın Vacipleri:

Hanefi ve Maliki mezheplerine göre, sa'yı yürüyerek yapmak. (Şafii ve Hanbeli mezheplerinde sünnettir) Hanefi mezheinde özürsüz olduğu halde, sa'yı araç veya hayvan üzerinde yapmak, sa'yı yenilemek veya ceza kurbanı kesmek gerektirir.
Hanefi mezhebine göre, yedi şavtı tamamlamak. Üç şavttan sonra, yedi şavtı tamamlamazsa sa'y sahih olur, fakat yapılmayan her şavt için bir sadaka vermesi lazımdır.

Sa'yın Sünnetleri

Dört mezhebe göre; tavaf ve sa'yın arasında fasıla (ara) vermemek. Kim, özürsüz olarak bunların arasına fasıla koyarsa, günahkâr olur. Fakat fidye lazım gelmez.
Hacer-ul Esved'i istilam edip sonra sa'ya geçmek.
Dört mezhebe öre hadesten ve necasetten temizlenmek.
Saf ve Merve tepelerinde, Kâbe'yi görünceye kadar çıkmak.
Kıbleye doğru durmak ve salavat getirmek.
İki yeşil direğin arasında, her şavtta koşarak sa'y etmek. Bu koşma, remelden biraz fazla, çok koşmadan az olur.
Sa'y esnasında, şavtlar arasında muvalat (ara vermeden) yapmak.

Asıl Vaktinde Sa'y Yapamamanın Hükmü
Asıl vakti olan kurban bayramı günlerinde ve ziyaret tavafından sonra, say yapılmadığı takdirde; kişi eğer evine dönmemişse sa'y eder ve hiçbir yükümlülük altına girmez. Çünkü üzerine düşen görevi yapmış olur ve gecikmeden dolayı herhangi bir şey gerekmez. Hatta Hanefi mezhebine göre, karısı ile cinsel ilişkide bulunsa bile zarar vermez. Çünkü ziyaret tavafı ile tam olarak ihramdan çıkma gerçekleşmiş olur. Say bir rükûn olmadığı için ihramdan çıkmaya bir engel teşkil etmez.

2- MÜZDELİFE'DE VAKFE YAPMAK
Haccın vaciplerinden birisi de Müzdelife'de bulunmaktır.

Müzdelife'de Vakfenin Zamanı: Arafat vakfesi yapıldıktan sonra, şafağın doğuşu ile güneşin doğuşu arasındaki zaman, Müzdelife'de bulunmanın zamanıdır.

Şafii mezhebine göre; Müzdelife'de bulunmanın zamanı, Arafat'ta vakfe yapmış olmak şartı ile bayram gecesinin gece yarısından itibaren başlar, şafağın doğmasına kadar devam eder. Şafii mezhebine göre, gece yarısından önce Müzdelife'den ayrılan kimsenin vakfesi caiz olmaz.

Gece yarısından sonra, az bir zaman orada durmak kâfidir. Hanefi mezhebine göre, fecirden sonra, Müzdelife'de az bir zaman olsa da durmak vaciptir. Diğer üç mezhebe göre, fecirden